พระพุทธรูปมีขึ้นครั้งแรกเมื่อใดมีความเป็นมาอย่างไร
ตำนานการสร้างพระพุทธรูปส่วนมากแล้ว เชื่อกันว่าเริ่มจากสมัยพระเจ้ามิลินท์เป็นต้นมา
กล่าวคือเมื่อชนชาติกรีกเข้ารุกรานอินเดีย
เมื่อชนชาติกรีกที่เข้ามาตั้งแต่พระเจ้าอเล็กซานเดอร์เข้ารุกรานอินเดียได้แล้ว
ก็ได้ตั้งรกรากถาวรที่บากเตรีย คันธาระ สาคระและหลายส่วนของอาฟกานิสถาน
ปากีสถานและอินเดียเหนือเริ่มมาเลื่อมใสในพุทธศาสนา
คำว่า คันธาระ (Gandhara) มาจากคำว่า คันธารี
คติของพวกกรีกไม่รังเกียจสร้างรูปเคารพและก่อนที่จะเปลี่ยนมาเป็นพุทธมามกะก็ได้สร้างรูปเคารพของตนอยู่มากมายหลายองค์ด้วยกัน
เช่น เทพเจ้ายูปีเตอร์หรือ ซิวส์ ฮิรา เฮอร์มีส
อิรีสอพอลโล อาร์เตมิส เอเธนา โปซีดอน อาโปรดตี
ฯลฯ เทพเจ้าเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นพระเจ้าประจำธรรมชาติ
และพวกกรีกสร้างเป็นเทวรูปดุจมนุษย์มีสัดส่วนเป็นสันงดงามจนจัดเป็นสัญลักษณ์อันหนึ่งแห่งศิลปกรรมของชาติกรีกโบราณ
ครั้นเมื่อเปลี่ยนใจมาเลื่อมใสพุทธศาสนา นิสัยความเคยชินที่ได้กราบไหว้บูชาเทวรูป
ทำให้พวกกรีกเกิดมโนภาพคิดสร้างพระพุทธรูปขึ้นมาบ้าง
เพื่อให้เป็นทัสนานุตตริยะยามนึกถึงพระบรมศาสดา
ไม่เกิดความว้าเหว่เปลี่ยวใจ ฉะนั้นจึงได้เกิดคติสร้างพระพุทธรูปขึ้นในหมู่ชาวกรีกขึ้นก่อน
ภายหลังพุทธมามกะชนชาติอินเดียได้พบเห็นพระพุทธรูปเข้าก็เกิดความปสาทะจึงได้หันมานิยมสร้าง
พระพุทธรูปตามคติของชาวกรีกขึ้น แต่ได้ดัดแปลงเป็นแบบอย่างศิลปกรรมแห่งชนชาติของตน
แม้พวกพราหมณ์พลอยเกิดสร้างเทวรูปพระอิศวร
พระนารายณ์ขึ้นกราบไหว้บูชา คติรังเกียจสร้างรูปเคารพจึงเป็นอันจืดจางไปจากชาติชาวอินเดียโดยพฤตินัย
ในสมัยพระเจ้ามิลินทะจึงนับว่าเป็น ยุคแรกแห่งการสร้างพระพุทธรูป
ลักษณะพุทธรูปของช่างชาวกรีกก็สร้างให้เหมือนมนุษย์จริง
ลักษณะที่เห็นว่างดงามดวงพระพักตร์คล้ายคลึงกับเทวรูป
จนบางครั้งทำเป็นพระมัสสุ (หนวด) บนพระโอษฐ์ก็มี
เบื้องบนพระเศียรทำเป็นพระเกตุมาลา (ขมวดผม)
เพื่อให้เห็นแตกต่างจากรูปพระสาวก เส้นพระเกศาก็ทำเป็นลักษณะม้วนเกล้า
ดังเช่นพระเกศาของพระกษัตริย์ ผ้ากาสาวพัสดุ์ทำเป็นรอยกลีบย่นเห็นชัดเจนดุจผ้าจริง
ๆ และมักจะมีประภามณฑลรายรอบพระเศียร แต่ไม่มีลวดลาย
พระพุทธปฏิมากรดังกล่าวนี้ ช่างกรีกคิดสร้างสรรค์เป็นปางต่าง
ๆ โดยอาศัยพระพุทธจริยาที่ทรงบำเพ็ญเป็นบรรทัดฐาน
เช่น ปางตรัสรู้ก็ทำเป็นขัดสมาธิวางพระหัตถ์ซ้อนกันภายใต้ร่มไม้โพธิพฤกษ์
ปางแสดงพระธรรมจักรทำเป็นรูปประทับบนบัลลังก์
และจีบพระดรรชนี เป็นวงกลมดุจวงจักรดังนี้
เป็นต้น อย่างไรก็ดีพุทธศิลป์ดังกล่าวนี้
มาแพร่หลายรุ่งเรืองอย่างกว้างขวางก็ในสมัยต่อมาคือสมัยพวกอินโดไซรัส
หรือ พวกง้วยสีมีอำนาจในอินเดียภาคเหนือเรียกว่า
"พุทธศิลป์แบบคันธาระ (Gandhara Arts)"
ทั้งนี้เพราะเกิดขึ้นแถวแคว้นคันธาระนั่นเอง
(เสถียร โพธินันทะ, ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา,
บริษัทสร้างสรรค์บุคส์ จำกัด, 2544)
http://www.susarn.com/susarnth/th_buddha/Buddhahistory1.html
http://ecurriculum.mv.ac.th/ebhuddismmusiem/religion/dhammathai/chapter05_1.php-.htm
http://www.dmc.tv/forum/index.php?showtopic=7569
http://board.palungjit.com/showthread.php?p=1183825
th.wikipedia.org/wiki/พระพุทธรูป
|