นานาสาระเกี่ยวกับพุทธศาสนา

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับมหายาน

มหายาน มีความหมายว่าอย่างไร และมีวิวัฒนาการมาอย่างไร

          ความหมายของคำว่า มหายาน “คำว่ามหายานมาจากธาตุศัพท์ มหา +ยาน แปลว่าพาหนะที่กว้างขวางใหญ่โต ซึ่งสามารถขนสัตวโลกให้ข้ามสังสารวัฏได้มาก” เสถียร โพธินันทะ, ชุมนุมพระสูตรมหายาน, สำนักพิมพ์บรรณาคาร, 2516, หน้า ฏ. ) “ชาวมหายานเชื่อว่า หนทางของการบรรลุธรรมตามแบบนิกายของตนนั้นเป็นหนทางอันประเสริฐกว่านิกายอื่น ๆ เพราะสามารถช่วยผู้อื่นได้เป็นจำนวนมากกว่าและสามารถดับทุกข์อันไพศาลของหมู่สัตว์ กำเนิดของมหายานนั้นเริ่มก่อเค้าตั้งแต่พระพุทธองค์ปรินิพพานได้ 100 ปี อันเป็นช่วงเวลาที่มีการสังคายนาครั้งที่ 2 ทั้งนี้เพราะ ภิกษุกลุ่มหนึ่งเรียกว่า “ มหาสังฆิกะ ” ได้แยกตนออกไปต่างหากจากกลุ่มที่พยายามอนุรักษ์ของเดิม ซึ่งเรียกว่า “ เถรวาท ” การแยกตัวของมหาสังฆิกะนี้ได้ทำให้เกิดความแตกแยกในเรื่องหลักปฏิบัติของนักบวช หลังจากนั้นมหาสังฆิกะได้แยกกลุ่มนิกายย่อยออกไปอีก 18 นิกาย เพราะมีทัศนะ อุดมคติ หลักธรรม และวัตรปฏิบัติที่แตกต่างกัน ความแตกแยกนี้ ไม่ได้สิ้นสุด เพียงเท่านี้ หลังจากนั้น ได้มีภิกษุบางรูปในนิกายทั้ง 18 นี้ ได้แยกตนออกมาตั้งคณะใหม่ ทำให้เกิดเป็นนิกายมหายาน พุทธศาสนานิกายมหายานจึงมีประวัตศาสตร์ของการวิวัฒนาการอันยาวนาน ประกอบกับได้มีการเผยแพร่ออกไปอย่างกว้างขวางในดินแดนที่ห่างไกลจากชมพูทวีป ทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนวัตรปฏิบัติ ตลอดจนคำสอนให้เหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นของแต่ละแห่ง พุทธศาสนานิกายมหายานจึงแตกต่างจากนิกายเถรวาทที่พยายามดำเนินตามคำสอนเดิมของพระพุทธองค์ แต่อย่างไรก็ตาม“หลักธรรมของนิกายนี้ โดยส่วนใหญ่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับนิกายเถรวาท สองเรื่อง อริยสัจ 4 และมีข้อปฏิบัติ คือ ศีล สมาธิปัญญา มีจุดมุ่งหมายอย่างเดียวกันคือความหลุดพ้นทุกข์ แต่ส่วนที่แตกต่างกันนั้นอยู่ตรงที่นโยบายการเผยแผ่กับทั้งวิธีการเผยแผ่เท่านั้น” ( เสถียร โพธินันทะ, ชุมนุมพระสูตรมหายาน, สำนักพิมพ์บรรณาคาร, 2516, หน้า ฏ.) (กระแสพุทธธรรมฝ่ายมหายาน, โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2543 หน้า 5)



back>>