พุทธศาสนากับการุณฆาต

ในพุทธศาสนา ความเมตตากรุณาเป็นคุณธรรมสำคัญ การกระทำด้วยความเมตตากรุณาเป็นการกระทำที่ดี กรณีของ “การุณฆาต” (Mercy Killing) ที่มักมีผู้นิยมใช้อ้างว่า การทำให้ผู้ป่วยในมรณะวิถี (ผู้ป่วยที่หมดหวังและกำลังรอความตาย) หรือผู้ป่วย PVS (ผู้ป่วยที่มีแต่ชีวิตทางชีวภาพเท่านั้น มีลักษณะเหมือนพืชผัก) สิ้นชีวิตลงเช่นด้วยการเลิกใช้เครื่องช่วยชีวิตนั้นเป็นการกระทำด้วยความเมตตากรุณา ที่ต้องการให้ผู้ป่วยพ้นทุกข์ ดังนั้นจึงไม่ผิดจริยธรรมของพุทธศาสนา นอกจากนั้นยังเชื่อว่า “การุณฆาต” ไม่ใช่เป็นการทำลายชีวิตผู้ป่วยเช่นที่คำศัพท์นี้อาจทำให้เข้าใจผิด แต่เป็นการ “ปล่อยให้ผู้ป่วยตายเองโดยธรรมชาติ”มากกว่า

พุทธศาสนาไม่แบ่งแยกความแตกต่างระหว่าง “การทำให้ผู้ป่วยตาย” และ “การปล่อย ให้ผู้ป่วย  ตายเองโดยธรรมชาติ” เพราะเห็นว่าการแบ่งแยกความแตกต่างดังกล่าวไม่เกิดประโยชน์อะไรแก่ผู้ป่วย เพราะมีผลให้ผู้ป่วยตายเช่นกัน ส่วนกรณีที่กล่าวอ้างว่าการกระทำเช่นนั้นเกิดจากเจตนาดีของผู้กระทำ คือมีความเมตตากรุณาต่อผู้ป่วยมาก จนช่วยให้ผู้ป่วยพ้นทุกข์ด้วยการเลิกใช้เครื่องช่วยชีวิตแก่ผู้ป่วย เราต้องพิจารณาให้ถ่องแท้ว่าการกระทำนั้นเกิดจากความเมตตากรุณาที่แท้จริงหรือไม่ จิตวิทยาพุทธอธิบายว่า การทำ “การุณฆาต” แก่ผู้ป่วยนั้น เกิดจากการที่ผู้ทำ “การุณฆาต” (แพทย์/พยาบาล/ญาติผู้ป่วย) เกลียดความทุกข์มาก แต่เนื่องจากความทุกข์ไม่มีตัวตนให้มองเห็น ผู้นั้นเห็นแต่ความทุกข์เฉพาะในรูปแบบที่แสดงออกมาในตัวผู้ป่วย ดังนั้นจึงย้ายความเกลียดชังความทุกข์มาอยู่ที่ตัวผู้ป่วย มองเห็นผู้ป่วยเป็นความทุกข์ที่ต้องกำจัดให้สิ้นไป โดยเหตุที่เชื่อว่าความตายคือการพ้นทุกข์ ผู้นั้นจึงทำให้ผู้ป่วยสิ้นชีวิตลงโดยทางตรงหรือทางอ้อม ดังนั้นการกระทำที่เชื่อว่าเกิดจากความเมตตากรุณานั้น ในความจริงแล้วเกิดจากความเกลียดมากกว่า จึงไม่ใช่การกระทำที่ดีทั้งในจริยธรรมและในแง่ศาสนาที่ถือว่าการกระทำที่เกิดจากความเกลียด ย่อมนำวิบากกรรมที่ไม่ดีมาสู่ผู้กระทำ นอกจากนั้นในแง่ของกฎแห่งกรรมการทำให้ผู้ป่วยสิ้นชีวิตลงแม้ทำตามความประสงค์ของผู้ป่วยเอง ยังมีผลไม่ดีแก่ตัวผู้ป่วยด้วย ในมุมมองของกฎแห่งกรรม สภาพของผู้ป่วยในมรณะวิถีหรือผู้ป่วย PVS ที่รักษาไม่ได้นั้นเป็นผลจากกรรมไม่ดีที่ผู้ป่วยได้ทำไว้แต่กาลก่อน ดังนั้นจึงควรใช้กรรมนี้ให้หมดสิ้นก่อนที่จะสิ้นชีวิตลง เพื่อว่าในชาติต่อไปจะได้ไม่ต้องใช้กรรมนี้อีกต่อไป การช่วยทำให้ผู้ป่วยสิ้นชีวิตลงจึงเป็นการขัดขวางไม่ให้วิบากกรรมของผู้ป่วยแสดงผลออกมาได้เต็มที่ในขณะที่ผู้ป่วยยังมีชีวิตอยู่ สิ่งนี้จะทำให้ผู้ป่วยต้องไปใช้กรรมในชาติต่อไปจนกว่ากรรมนั้นจะยุติลงเอง

ด้วยเหตุนี้ การกระทำที่เรียกว่า “การุณฆาต” จึงผิดจริยธรรมของพุทธศาสนาทั้งในมุมมองของจิตวิทยาพุทธและกฎแห่งกรรม การกระทำดังกล่าวจึงไม่เกิดผลดีแก่ผู้กระทำและผู้ป่วย สิ่งที่แพทย์/พยาบาล/ญาติควรปฏิบัติแก่ผู้ป่วยในมรณะวิถีหรือ ผู้ป่วย PVS คือการช่วยเหลือให้ผู้ป่วยประเภทนี้ให้มีชีวิตอยู่อย่างสุขสบายมากที่สุด และสมศักดิ์ศรีของมนุษย์

ดาวน์โหลดเอกสาร
พินิจ  รัตนกุล

วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล

๓๑ สิงหาคม ๒๕๕๓